ضیاءالسلطنه قاجار

ضیاءالسلطنه قاجار، شاه‌بیگم، فرزند فتحعلی‌شاه قاجار (تو ١٢٦٥ ق) شاعر و خطاطی که ملقب به «ضیاءالسلطنه» بود. وی خواهر محمودمیرزا قاجار، مؤلف تذکرۀ نقل مجلس و سفینةالمحمود و ... است. مادرش مریم خانم، زنی یهودی بود که پس از ازدواج با شاه مسلمان شد. ضیاء تحت نظر مهد علیا، مادر شاه، پرورش یافت و بسیار مورد توجه شاه بود. فنون شعر و ادب را مدتی نزد برادر خود فرا گرفت. خط شکسته و کتابت را خوش می‌نوشت و در هنر خیاطی و نقاشی نیز استاد بود. شاه‌بیگم به دلیل فضایل و کمالاتی که دارا بود، از طرف پدر لقب «ضیاءالسلطنه» یافت و مسئولیت‌های مهمی از جمله تصدی قرائت و تحریر نامه‌های محرمانه را بر عهده گرفت. وی در ٣٧ سالگی به ازدواج میرزامسعودخان گرمرودی انصاری، وزیر امور خارجه درآمد. ضیاءالسلطنه صاحب طبعی موزون و اشعاری لطیف بود و به خواهش او، محمودمیرزا تذکرۀ نقل مجلس را نوشت. دیوان شعری از او بر جا مانده است.

اثرآفرینان (۴/ ۷۴- ۷۵)؛ احوال و آثار خوشنویسان (۴/ ۱۰۸۶).