آتش اصفهانی

آتش، آتش اصفهانی، میرزاحسن، فرزند ملامحمد صادق میرزاآقا میرزاحسن (١٢٨٤- ١٣٤۹ ق) از شاعران متأخر متخلص به «بینوا» و «آتش» در اصفهان به دنیا آمد. پدرش حاج ملامحمدصادق (وف ١٣٢٨ ق) از روحانیان اصفهان و در جامعۀ روحانیت آن ناحیه دارای احترام و اعتبار بود. میرزاحسن از هنرمندان به‌نام زمان خود بود و در ٢١ رجب سال ۱۳۴۹ در سن ٦٥ سالگی درگذشت و در تكیه سراب، نزدیكی تخت فولاد، به خاك سپرده شد. آتش علاوه بر شاعری در هنرهای گوناگون چون زنجیربافی، یراق‌دوزی و گلدوزی هم مهارت داشت، او در آغاز جوانی زنجیربافی می‌کرد، اما با وجود مهارت در گلدوزی و یراق‌بافی در میانسالی به تجارت و دادوستد پرداخت و تا پایان عمرش به این کار اشتغال داشت. پدرش، حاج‌میرزاآقا، به سبب درستکاری و امانت در دستگاه امام‌جمعه اصفهان راه یافت و به عنوان پیش خدمت امام‌جمعه خدمت می‌کرد. پدر او در محافل ادبی و انجمن‌هایی كه در آن زمان در اصفهان تشكیل می‌شد، مانند «انجمن ابوالفقراء شیخ محمدباقر گزی» و «انجمن ملك‌الشعراء محمدحسین عنقا» و «انجمن ادبی شیدا» شركت داشت و محل كار خود او نیز «مجمع شاعران و ادیبان» آن شهر بود. آتش دارای ذوق طبیعی بود و این استعداد را با دانش اکتسابی عصر خود درآمیخت و در بیشتر انجمن‌های ادبی اصفهان شرکت می‌کرد و از وجود استادانی چون ملک‌الشعراء عنقا، تاج‌الشعراء ثانی، عمان سامانی و میرزاحسینعلی آشفته اصفهانی و مسکین اصفهانی بهره برد و از معاصرانش میرزامحمد سها و میرزاابوالقاسم طرب فرزندان همای شیرازی بودند. هم‌چنین میرزاابوالقاسم ذوقی، حاج‌محمدکاظم غمگین، میرزاشکرالله منعم، مصطفی قلیخان سینا و میرزاحیدرعلی کمالی نسبت به وی سمت استادی داشتند. او در آغاز «بینوا» تخلص می‌کرد، اما بعدها نام «آتش» را برای خود انتخاب کرد. آتش شاعری غزلسرا بود و در مطایبه و بذله‌گویی نیز طبعی شیرین داشت و بیشتر غزل می‌گفت و در غزلسرایی از شیوۀ صائب و كلیم (سبک هندی) پیروی می‌كرد. دیوان اشعارش در ١٣٣٨ ش به كوشش سیّدعلی نوربخش آزاد و با مقدمۀ جلال‌الدین همایی به چاپ رسیده است. دیوان اشعارش ٥٨٠٠ بیت دارد.

حدیقة‌الشعراء (١ /٢٠)؛ سخنوران نامی معاصر (١ /٢٣ـ٢٧)؛ شخصیت‌های نامی (١٠-١١).